Türkiyədə 2024-cü il martın 31-də keçirilmiş yerli seçkilərin qalibi olan müxalif Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) 433 bələdiyyə başçısı postu qazanmışdı.
Medianews.az bildirir ki, hazırda partiyanın yön verdiyi bələdiyyələrin sayı 398-dir: CHP təmsilçiləri 13 böyük şəhər, 21 şəhər, 301 rayon, 63 qəsəbədə bələdiyyə başçısıdır.
CHP-nin itkiləri bələdiyyə başçılarının həbsi və postdan götürülməsi, partiyadan ayrılmağa vadar olmasının nəticəsidir.
CHP 1923-1950, 1963-1965, 1977, 1978-1979-cu illərdə təkbaşına hakimiyyətdə olub, 1961-1962, 1962-1963, 1974-cü illərdə hökumətə ortaqlıq edib, 2002-ci ildən başlayaraq bütün parlament seçkilərində ikinci yeri tutub.
600 nəfərlik parlamentdə - Türkiyə Böyük Millət Məclisində CHP-nin 138 mandatı var.
2025-ci ilin yazından, partiya üzvü Əkrəm İmamoğlunu prezidentliyə namizəd irəli sürmək təşəbbüsündən bəri CHP basqı altındadır. Əkrəm İmamoğlu İstanbul Universitetini biznes idarəçiliyi (bakalavr) və insan resurslarının idarə edilməsi (magistr) ixtisasları ilə bitirib. 2019 və 2024-cü illərdə İstanbul bələdiyyəsinin başçısı seçilib. 2025-ci ildə CHP onu prezidentliyə namizədi elan etmək qərarına gəlib, martın 23-nə ümumpartiya səsverməsi təyin olunub.
Martın 18-də İstanbul Universiteti Əkrəm İmamoğlunun bakalavr diplomunun geri alınması qərarı verib, martın 19-da Əkrəm İmamoğlu müxtəlif ağır cinayətlər üzrə həbs dalğası çərçivəsində tutulub, martın 23-də bələdiyyə başçısı postundan götürülüb. Bu, kəskin etirazlara, kütləvi aksiyalara səbəb olub. Martın 23-də ölkə boyu təşkil edilən ümumpartiya səsverməsinə başqa siyasi qüvvələr və ictimaiyyət təmsilçiləri də qatılıb, Əkrəm İmamoğlu ümumilikdə 15,5 milyon səs alıb. Martın 27-də CHP onu rəsmən prezidentliyə namizədi elan edib və növbədənkənar seçkilər tələbi qoyub. Qarşıdurma dalğasında başqa CHP təmsilçiləri, o cümlədən bir çox bələdiyyə başçısı tutulub. İyulun 28-də İstanbul Universiteti Əkrəm İmamoğlunun magistr diplomunu da ləğv edib.
CHP-nin 4-5 noyabr 2023-cü il qurultayında partiyanın lideri dəyişib, 2010-cu ildən sədr olan Kamal Kılıçdaroğlunu Özgür Özəl əvəzləyib. 2025-ci ildə bir qrup partiya üzvü məhkəmə davası açaraq qurultayın nəticələrinin etibarsız sayılmasını istəyib. Onların iddiasına görə, qurultayın bir çox nümayəndəsi müxtəlif üsullarla ələ alınıb və sədr seçkisinə haram qatılıb.
İddia ortaya çıxan kimi CHP fövqəladə qurultaya gedib və aprelin 6-da Özgür Özəl yenidən sədr seçilib, ancaq məhkəmə iddiası geri çəkilməyib, əksinə, 6 aprel 2025-ci il qurultayının da nəticələrinin ləğvi gündəmə gəlib.
Sentyabrın 21-də keçirilən daha bir fövqəladə qurultayda Özgür Özəl üçüncü dəfə sədr mandatı alıb.
Qurultay işi Ankara Mülki Məhkəməsinin icraatındadır, oktyabrın 24-də qərar verilməsi gözlənir.
Konstitusiyaya görə, yalnız ali təhsilli şəxs Türkiyə prezidentliyinə namizəd ola bilər.
Türkiyədə prezident və parlament seçkiləri beş ildən bir eyni gündə keçirilir. Son qoşa seçki 2023-cü il mayın 14-də olub, parlament formalaşıb, prezident seçkisi ikinci turda - mayın 28-də bitib.
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 360 səslə növbədənkənar seçkiyə qərar vermək hüququ var. Bu halda qoşa seçki qaydası tətbiq olunacaq və indiki dövlət başçısı Rəcəb Teyyub Ərdoğan bir daha prezidentliyə namizəd ola biləcək.
2018-ci ildən prezident həm də hökumət başçısıdır. Heç kim iki dəfədən artıq prezident seçilə bilməz.
Ədalət və İnkişaf Partiyasının sədri olan Rəcəb Teyyub Ərdoğan 2003-cü ildən baş nazirlik edib, 2014 və 2018-ci illərdə prezident seçilib. İki dəfədən artıq seçilməyə məhdudiyyət 2018-ci ildən hesablandığı üçün Rəcəb Teyyub Ərdoğan 2023-cü ildə də prezident mandatı alıb.
Toğrul Əli,
Medianews.az
