Media
Rusiya prezidenti Vladimir Putin ötən cümə axşamı sahibkarlar qarşısında çıxışında özünü 18-ci əsrdə Rusiyanı imperiyaya çevirən I Pyotra (Dəli Pyotr) bənzədib.
Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü üçün tarixi əsas tapmaq Vladimir Putinin işğalı rəsmən elan etdiyi ilk gündən istifadə etdiyi üsuldur. Diqqət çəkən son çıxışında Putin özünü 18-ci əsr boyu müharibələrlə rus torpaqlarını genişləndirən I Pyotrla – ya da Osmanlı İmperiyasında ləqəb aldığı Dəli Pyotrla müqayisə edib.
Bəs bunun səbəbi nədir? Dəli Petro ilə Vladimir Putin arasında hansı oxşarlıq var? Putin bu bənzətmə ilə nə demək istəyir, nəyi hədəfləyir?
1682-1725-ci illərdə hökmranlıq edən I Pyotr Rusiyanı imperiyaya çevirərək özünü imperator elan edib, idarə və səlahiyyətlərinin sərhədlərini xeyli genişləndirdi. 18-ci əsrin əvvəllərində Rusiya Baltikyanı bir hissəsini işğal etdiyinə görə, bu, İsveç İmperiyası ilə 20 ildən çox davam edən Böyük Şimal Müharibəsinə başlayacaqdı.
Putinin rusiyalı iş adamları qarşısında çıxışının tarixi əhəmiyyəti var idi. Ötən həftənin cümə axşamı günü Petronun 350-ci ad günü idi. Rusiyanın Ukraynaya hücumu ilə ölkənin imperiya keçmişi arasında əlaqə quran Putin, Petronun Rusiyaya əlavə etdiyi torpaqların Rusiyaya aid olduğunu iddia edib:
“Petro nə edirdi? Rusiya məxsus olanı geri alır və möhkəmləndirirdi. Gördüyü iş sadəcə bu idi. Görünən odur ki, indi də geri almaq, gücləndirmək bizim əlimizdədir”.
SSRİ dönəmində Avstriyada xidmət etmiş diplomat Kayl Uilson deyir ki, rus xalqı arasında çox məşhur olan çar Putin üçün əsl nümunəvi liderdir.
Uilson deyir: “Putin rus imperiyası xəyalını yenidən yaşamaqdadır, Rusiyanı imperiyaya çevirən də I Pyotr idi”.
Putin 2019-cu ildə Financial Times-a verdiyi müsahibədə deyib: “Çar mənim prezident olduğum müddətcə yaşayacaq”. Bu açıqlama, bənzətmə və istinadın İsveç və Finlandiyanı, xüsusən də İsveçi narahat etməsinin başqa bir səbəbi də rusların Böyük Pyotr adlandırdığı çarın ən böyük layihəsinin Rusiyanı Avropaya açmaq olması idi.
Rusiyanın mədəniyyət paytaxtı Sankt-Peterburq həm də ölkənin ikinci ən böyük şəhəridir.
Şəhər hələ də onun adını daşıyır. Lakin dolayı yolla…
1703-cü ildə I Pyotrun əsasını qoyduğu şəhər İsanın 12 həvarisindən biri olan Müqəddəs Peterin adını daşıyır. 1914-1924-cü illərdə Petroqrad adlandırılan şəhər SSRİ dövründə Leninqrad adlandırılmış və 1713-1918-ci illərdə (1728-1730-cu illər arasında qısa müddət istisna olmaqla) Rusiyanın paytaxtı olub. Moskva isə SSRİ-dən bəri ölkənin paytaxtı olub, lakin Rusiyanın şəksiz mədəniyyət paytaxtı olan Sankt-Peterburqdur. Sankt-Peterburq. 2018-ci ildə 15 milyon turisti qəbul edən, dünyada ən çox muzeyə (300-dən çox) malik olan şəhər kimi seçilir.
Putin Sankt-Peterburqa daha bir istinad edərək, I Pyotrun dövründə onun İsveçin nəzarətində olan əraziləri fəth etməsinin ilkin olaraq digər Avropa dövlətləri tərəfindən tanınmadığını qeyd edib. Bu, Rusiyanın Krımı ilhaqından imtina etməsi kimi şərh edilib.
Eyni zamanda, Rusiyadan çıxan minə yaxın beynəlxalq şirkətin “peşiman olacağını” ifadə edən Rusiya lideri “Rusiya kimi bir ölkənin ətrafına hasar çəkmək olmaz, bu mümkün deyil”, -deyə bildirib.
Lynne Hartnett
Villanova Universitetinin Rusiya tarixi professoru Lynne Hartnett xatırladır ki, Putin 2012-ci ildə rusları öz keçmişləri ilə əlaqə saxlamağa və min illik tarixlərini xatırlamağa çağırıb.
Lakin rusiyalı tarix ekspertləri də bildirirlər ki, Putinin Qərbdən tədricən ayrılması I Pyotrun addımlarının əks nöqtəsində dayanıb. Muzeylər şəhərində I Pyotr tərəfindən qurulan Rusiyanın ilk muzeyi olan Kunstkamera-nın məlumatına görə, I Pyotr Avropaya səfər edən ilk rus hökmdarı olub.
Kontinental Avropa ilə diplomatik əlaqələri inkişaf etdirən və Avropanın incəsənət və mədəniyyətindən çox təsirlənən I Pyotr da dövrünün alimlərini Sankt-Peterburq şəhərinə yaşamağa dəvət edib.
Francine-Dominique Liechtenhan
Fransız tarixçisi Francine-Dominique Liechtenhan bildirir ki, I Pyotr öz imperiyasını coğrafi, iqtisadi və intellekt cəhətdən Qərbi Avropaya yaxınlaşdırmaq üçün ölkəni Moskvadan Sankt-Peterburq şəhərinə köçürüb.
Turan Oruc
Medianews.az
MƏNBƏ: https://haberglobal.com.tr/dunya/putinin-rol-modeli-kendisini-neden-deli-petroyla-kiyasliyor-182350
