“Media təmsilçiləri olaraq media mətnlərinin necə yaradıldığını və istehlak edildiyini anlamaq üçün şüurlu səy göstərməliyik. Media savadlılığı bizə təqdim olunan məlumatları anlamaq, analiz etmək, lazımi reaksiya vermək, informasiyanı düzgün çatdırmaq bacarığı və metodu olaraq əhəmiyyətlidir”.
Bu barədə Medianews.az-a açıqlamasında “Kaspi” qəzetinin əməkdaşı, Əməkdar jurnalist Təranə Məhərrəmova bildirib.
O qeyd edib ki, istər sosial şəbəkələrdə “gəzişəndə”, istərsə də gündəlik qəzetlərə baxanda hər bir insan müxtəlif media mətnləri ilə əhatə olunur.
Əməkdar jurnalistin sözlərinə görə, media bizim necə əylənmək, nə cür kommunikasiya qurmaq, məlumatlanmaq və məlumatlandırmaq baxımından həyatımıza böyük təsir göstərir: “Bir çoxumuz fikirlərimizi mediaya əsaslanaraq formalaşdırırıq, media vasitəsilə dostlarımız və ailəmizlə əlaqə saxlayırıq və mediadan istifadə edərək özümüzü öyrədirik. Şübhəsiz ki, media həyatımıza müxtəlif yollarla təsir edir. Kütləvi informasiya vasitələri auditoriyanın düşüncələrinə, münasibətlərinə və davranışlarına təsir göstərə bilər və çox vaxt müasir media mədəniyyətin formalaşmasında rol oynayır. Bu cür təsirlər həm yaxşı, həm də pis üçün mövcud inancları gücləndirə bilər. İstehlak etdiyimiz informasiyanın həm böyük və ya kiçik əhəmiyyətli dəyişiklikləri oyatmaq potensialı var. Media savadlılığı bizə medianın niyyətini şübhə altına almağa və özümüzü medianın hər hansı mənfi təsirindən qorumağa imkan verir”.
T.Məhərrəmova vurğulayıb ki, məlumat mübadiləsində bu qədər azadlıq olduğu halda informasiyanın hamısının etibarlı olmaması qaçılmazdır: “Saxta xəbərlər və dezinformasiya internet əsrində geniş yayılıb, ona görə də saxta xəbərlərlə real xəbərləri ayırd edə bilmək vacibdir. İstifadə etdiyimiz media siyasət, səhiyyə, təhsil və cari hadisələr də daxil olmaqla, bir çox müxtəlif vacib mövzular haqqında fikirlərimizi formalaşdırır. Publika saxta məlumatı real məlumatdan ayırmaqda çətinlik çəkə bilər, ona görə də hər kəsi media savadlılığı mövzusunda maarifləndirmək vacibdir. Bunun üçün peşəkar jurnalist ilk növbədə media məzmununu təhlil etməli və qiymətləndirməyi bacarmalıdır. Biz əlimizdə geniş məlumat kitabxanası olan bir dövrdə yaşayırıq. Hansı informasiyanı istehlak etdiyimizi seçmək üçün əvvəlcə məlumatları media savadlılığı çərçivəsində təhlil etmək daha yaxşıdır. İnformasiyanı təhlil edərkən məzmunun aktuallığını, dəqiqliyini, qərəzliliyini və etibarlılığını nəzərə almalıyıq. Bunun üçün media savadlılığı vacibdir. Media savadlılığı istehlak etdiyimiz məlumatlar haqqında tənqidi düşünməyə imkan verir”.
Turan ORUC
Əməkdar jurnalistin sözlərinə görə, media bizim necə əylənmək, nə cür kommunikasiya qurmaq, məlumatlanmaq və məlumatlandırmaq baxımından həyatımıza böyük təsir göstərir: “Bir çoxumuz fikirlərimizi mediaya əsaslanaraq formalaşdırırıq, media vasitəsilə dostlarımız və ailəmizlə əlaqə saxlayırıq və mediadan istifadə edərək özümüzü öyrədirik. Şübhəsiz ki, media həyatımıza müxtəlif yollarla təsir edir. Kütləvi informasiya vasitələri auditoriyanın düşüncələrinə, münasibətlərinə və davranışlarına təsir göstərə bilər və çox vaxt müasir media mədəniyyətin formalaşmasında rol oynayır. Bu cür təsirlər həm yaxşı, həm də pis üçün mövcud inancları gücləndirə bilər. İstehlak etdiyimiz informasiyanın həm böyük və ya kiçik əhəmiyyətli dəyişiklikləri oyatmaq potensialı var. Media savadlılığı bizə medianın niyyətini şübhə altına almağa və özümüzü medianın hər hansı mənfi təsirindən qorumağa imkan verir”.
T.Məhərrəmova vurğulayıb ki, məlumat mübadiləsində bu qədər azadlıq olduğu halda informasiyanın hamısının etibarlı olmaması qaçılmazdır: “Saxta xəbərlər və dezinformasiya internet əsrində geniş yayılıb, ona görə də saxta xəbərlərlə real xəbərləri ayırd edə bilmək vacibdir. İstifadə etdiyimiz media siyasət, səhiyyə, təhsil və cari hadisələr də daxil olmaqla, bir çox müxtəlif vacib mövzular haqqında fikirlərimizi formalaşdırır. Publika saxta məlumatı real məlumatdan ayırmaqda çətinlik çəkə bilər, ona görə də hər kəsi media savadlılığı mövzusunda maarifləndirmək vacibdir. Bunun üçün peşəkar jurnalist ilk növbədə media məzmununu təhlil etməli və qiymətləndirməyi bacarmalıdır. Biz əlimizdə geniş məlumat kitabxanası olan bir dövrdə yaşayırıq. Hansı informasiyanı istehlak etdiyimizi seçmək üçün əvvəlcə məlumatları media savadlılığı çərçivəsində təhlil etmək daha yaxşıdır. İnformasiyanı təhlil edərkən məzmunun aktuallığını, dəqiqliyini, qərəzliliyini və etibarlılığını nəzərə almalıyıq. Bunun üçün media savadlılığı vacibdir. Media savadlılığı istehlak etdiyimiz məlumatlar haqqında tənqidi düşünməyə imkan verir”.
Turan ORUC