Rusiyada Orta Asiyadan olan əmək miqrantlarının kütləvi şəkildə federasiyadan deportasiya edilməsi fonunda durumdan yararlanmağa çalışanlara baxın. “Taliban”çılar.
Bu günlərdə Əfqanıstan rəhbərliyi Moskvaya rəsmi şəkildə müraciət edərək RF-dən qovulan miqrantların yerini əfqan işçilərlə doldurmaq təklifi irəli sürüb.
Təklif qəbul olunsa, silahlı militandan əmək miqrantına çevrilən əfqanlar Rusiyanın kənd təsərrüfatı sektorunda, eləcə də, kuryer, taksi sürücüsü kimi işlərdə çalışacaqlar.
Bir sıra rus ekspertlər bunu “imtina edilməsi mümkün olmayan təklif” adlandırıblar.
Əslində isə bu, reallaşması çətin olan təşəbbüsdür, hətta gerçəkləşərsə, yəni əfqanlar Rusiyanın əmək bazarında özbəkləri, qırğızları, tacikləri, qismən də qafqazlıları əvəz edərsə, bunun astarı üzündən baha başa gələ bilər.
Adları çəkilən xalqların nümayəndələri yüz illərdir ki, ruslarla eyni dövlətdə, iç-içə (metropoliya-müstəmləkə büsatında) yaşayırlar, amma hələ də inteqrasiya oluna bilməyiblər. Düzdür, Rusiya bu xalqların elitar təbəqəsini qismən assimlyasiya edib, “rusdilli təbəqə”yə çevirib, amma böyük əksəriyyəti hələ də rus dilində normal danışa bilmir, icmalar halında, öz adət-ənənələri ilə yaşayır, assimilyasiya prosesinə kortəbii, amma effektiv müqavimət göstərirlər.
Hazırda bu xalqların qastarbayter olan nümayəndələrinin Rusiyadan deportasiya edilməsinin əsas səbəblərindən biri də onların rus cəmiyyəti ilə çulğaşmaması, açıq desək, öz soyköklərindən tamamilə imtina edərək ruslaşmamasıdır. Rusiyanın siyasi-ideoloji xəttinin keşikçiləri istəyirlər ki, adamlar rusifikasiya siyasətinə tam uyum göstərsinlər, rus dilini ana dili kimi bilsinlər, Rusiya tarixini yaxşı öyrənsinlər, rus mədəniyyətini sevsinlər, rus ədəbiyyatının xiridarı olsunlar və s.
Bazarlarda, inşaat meydançalarında, ağır əmək tələb edən iş yerlərində beş rubl pul qazanmaq istəyən yüz minlərlə miqrant istəsər belə, onlar bu saatdan sonra “rusdilli” ola bilməyəcək, Çaykovskinin simfonik əsərlərinin səsləndirildiyi konsertə bilet almayacaq, Dostoyevskinin əsərlərini orijinaldan oxumayacaq, Suvorovun, Kutuzovun, Jukovun müharibə şücaətlərinin detallarını əzbərləməyəcək.
Mümkün deyil. Bunları heç ruslar özləri də etmirlər. Özbək, qırğız, tacik və digər qastarbayterlərin tam çoxu öz xalqlarının tarixindən, mədəniyyətindən, ədəbiyyatından bixəbərdir.
İndi ömründə məktəb görməmiş, uzağı 3-4 il mollaxanada təhsil almış, həyatlarının böyük hissəsini dağlardakı mağaralarda sovet ordusuna qarşı döyüşümüş kişilərin daha sonra 20 il ABŞ qoşunları ilə savaşmış övladları birdən-birə gəlib “rusdilli” olacaqlarmı? Absurddur.
“Taliban” nümayəndələri deyirlər ki, əfqanların Rusiyada işləməsi həm iqtisadi münasibətləri gücləndirər, həm də Əfqanıstanda işsizliyin azaldılmasına yardım edər.
“İşsiziyin azaldılması” arqumenti düzdür. Gerçəkdən də Əfqanıstandakı işsizlər ordusu “Taliban”ın savaş ordusundan böyükdür. “Taliban” ölkədə hakimiyyəti ələ almağı bacarıbsa da, təbii resursları məhdud, iqlim şəraiti bərbad, əhalisi savadsız Əfqanıstanı idarə etməkdə çətinlik çəkir. Minlərlə kəndlinin narkotik bitkilər əkib-becərməsi, emal edib “dünya bazarı”na çıxarması ilə ölkə dolandırmaq olmaz.
Burası dəqiqdir ki, Rusiyanın əmək bazarı qastarbayterlərsiz nəinki inkişaf edə, hətta mövcud ola da bilməz. Ölkədə nə qədər ağır, çirkli, zəhmət, diqqət tələb edən iş var, hamısını əmək miqrantları görür.
Rusiya rəhbərliyi keçmiş postsovet ölkələrini ram etmək, yenidən Moskvanın çətiri altına yığmaq üçün qastarbayter kartından təzyiq kimi istifadə edir, eyni zamanda anlayır ki, onlar olmadan Rusiya gözündən batar. Ruslar nə kütləvi şəkildə inşaatda işləyəcəklər, nə də özlərini ağır işə verəcəklər. Onlara “yeni kölələr” lazımdır.
Kreml ölkədən çıxardığı əmək miqrantlarının yerini Hindistan, Pakistan, Əfqanıstan, Nepal, Şimali Koreya kimi ölkələrdən cəlb edəcəyi miqrantlarla dolduracağını bildirsə də, gerçəklik budur ki, onlar özləri ilə federasiyaya daha böyük problemlər gətirəcəklər. Təkcə əfqanların Rusiyaya daşıyacağı tonlarla narkotik maddə onsuz da demoqrafik fəlakətə gedən ölkənin gəncliyini tam məhv edəcək.
“Rusiyanı ağılla dərk etmək olmur” deyən rus klassik yanılmayıb. Doğrudan da müasir dünyada bu sayaq emosiyalarla, dəmdəməkiliklə, nəticəsi hesablanmamış qərarlarla idarə olunan ölkələr çox azdır.
