Media
Böyük bir nisgil gəzdirirdik. Qubarı daimiydi, qəhərinin artan, azalan vaxtı olurdu. Hərdən düşünürdük ki, yəni o doğma yurdları, doğulub-böyüdüyümüz, gəzib-dolaşdığımız, çilingağac, futbol oynadağımız çöl-çəməni, dərə-təpəni görmədən, dünyanın ən sərin və lətif suyu saydığımız bulaqlardan bir daha içmədən köçəcəyikmi dünyadan.
Ümid heç zaman ölmürdü. Amma bu ümidlə yaşayan yaşlı insanlar bir-bir ölürdülər. Çoxu doğma yurddan çox-çox uzaqlarda torpağa tapşırılrdı. Ömrünün 10-cu onluğunu da xərcləyib yarıdan keçirən nənəm doğma yurddan söz düşəndə qəribə bir nikbinliklə deyirdi: “Mənim möhlətim var, öz torpağımıza getməyincə, Əzrayıla can vermək yoxdur”.
Amma qayıdış çox uzandı, yaşlı qohumların, qonşuların, həmkəndlilərin ömrü vəfa etmədi. Nisgilli getdilər.
Keçən ilin bu gününə qədər yurd nisgili böyüyə-böyüyə gəlirdi. Andır yalnız böyüyə bilir, lənət şişi kimidir, heç kiçilməyi yoxdur.
2020-ci ilin bu günü isə boğazımızda düyünlənən qəhərin böyüməsi dayandı, bu dəfə ümid böyüməyə başladı və 44 günün tamamında 28 illik möhnəti yox etdi.
Bizim kəndimiz təmas xəttindəydi. Kənd özü erməni istehkamına çevrilmişdi. Ön səngərdə qulluq edən əsgərlər, o həndəvərdə yaşayan mülki adamlar deyirdilər ki, düşmən oranı alınmaz qalaya çevrib, keçilməz edib. Adamlar binoklla izləyərək orada nə kimi möhkəmləndirici işlər getdiyini görmüşdülər.
Bununla belə, inam vardı ki, kəndimiz ilk həmlədəcə düşməndən geri alınacaq.
Camaat da, əsgərlər də düz deyirmiş. Bizim kənddən geridə olan yaşayış məntəqələri, hətta 15-16 kilometr o tərəfdəki Füzuli şəhəri, 20 kilometr aralıdakı Hadrut qəsəbəsi, eləcə də Cəbrayıl, Zəngilan rayonları azad olundu, amma bizim kənddən xəbər yox idi.
İgid əsgərlərimiz kəndimizin böyür-başından keçib düşməni gəldiyi yerə qədər qovmuşdular, kəndimizdə bunkerlərdə gizlənən və ölümünə müqavimət göstərən erməni hərbi hissələrini mühasirəyə salmışdılar.
Onlar heç də kamikadze deyildilər, fikirləri döyüşə-döyüşə ölmək, sona qədər təslim olmamaq deyildi. Necə ki, axırda, 25 gündən sonra sağ qalan erməni döyüşçülər əllərini qaldırıb binkerdə çıxdılar, yalvara-yalvara, ağlaya-ağlaya, aman istəyə-istəyə təslim oldular.
Ermənilərin müqaviməti sentyabrın 27-də başlayan müharibənin oktyabra keçmədən, uzağı 4-5 günə dayandırılacağına hesablanmışdı.
Elə Xankəndidəki və İrəvandakı ermənilər də ümidliydilər ki, “beynəlxalq day-daylar” işə qarışacaq, Azərbaycanı durduracaqlar və bunkerlərdə müqavimət göstərən döyüşçülər sağ-salamat qalacaqlar.
Bizim ümidimiz isə onaydı ki, 2016-cı ilin aprelindəki kimi olmayacaq, bu dəfə düşmən torpaqlarımızdan təmizlənəcək. İnamsızlar da vardı, deyirdilər, yenə də Lələtəpə kimi bir neçə yüksəklik, uzağı, bir kənd geri alınacaq, sonra atəşkəs elan olunacaq, müharibə bitəcək.
Ermənilər yanıldılar. Bizim optimistlərin və informasiyalı adamların dedikləri doğruldu. Ordumuz 44 gün boyunca yalnız irəli yürüdü, arada hətta düşməni qabağına qatıb, qoparağını götürərək yüyürdü, sonda qayalara dırmaşdı, Şuşanı azad etdi.
Bu ilin fevralında köhnə giriş yolu tamam bağlanmış, dolama yolları torpaqdan qabaran minaların (əsasən tank əleyhinə) əhatəsində olan kəndimizdə oldum. Buranın nə vaxtsa kənd olduğuna dəlalət edən əlamətlər vardı. Adam öz ata evinə getmək üçün yol tapmaya… hər tərəf kol-kos, cəngəllik idi…
Biz kəndin bu gündə olduğunu çoxdan bilirdik – hələ 94-cü ildən. Yağılar abad bir kəndi söküb-dağıdıb, yandırırdılar. Şükürbəylinin qəlbi təpələrindən binoklla görənlər vardı. Amma yenə də qoyub gəldiyimiz kənd hər kəsin təsəvvüründə salamat idi.
İndi artıq o yandırılmış, xaraba qoyulmuş, minalanmış ərazi özümüzdədir. Gedənlər, ayağının altına baxa-baxa kəndi gəzənlər də var.
Hamımız bilirik ki, işğal olunmuş kəndlərin azadlığı bizə ucuz başa gəlməyib, bu yolda lay divar kimi oğullar şəhid olub, yaralanıb. Şəhidlərin xatirəsi, qazilərin xətri hamımız üçün əzizdir.
Amma niyə belə olmalıydı axı? Niyə qonşumuz özünü vəhşi yam-yam tayfaları kimi aparmalıydı, özlərinin olmayan torpağa iddia etməliydi, başqalarının qazandığı varidatı yağmalamalıydı, xaraba qoymalıydı? Niyə?
Bu cinayətin cəzası təkcə düşmənin itki verərək öz xarabasına çəkilməsi, məğlubiyyət acısı yaşamasıdirmi? Əsla. Başqa cəzalar da olmalıdır.
Başının salamatlığını istəyən xalq isə heç zaman düşməndən zəif və arxasız olmamalıdır. Olarsa, nəsibi nisgil, qubar, qəhər olacaq.
***
Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin və torpaqlarımızın azadlığı uğrunda zəhməti keçən hər bir şəxsə cansağlığı versin.
