Alimlər dünyanın ən qədim stolüstü oyunlarından birinin qaydalarını anlayıblar. 1977-ci ildə İranın cənub-şərqindəki Şehr-i Sokhta məzarından çıxarılan təxminən 4500 illik stolüstü oyunun sirri, uzun illər davam edən araşdırmalardan sonra mütəxəssislər tərəfindən açıqlanıb.
Medianews.az “NTV”ə istinadən xəbər verir ki, qədim oyun dəsti oyun taxtası, 27 plitələr, 20 dairəvi sahə və dairəvi formalarla həkk olunmuş 4 zardan ibarət idi. Bu əşyaların stolüstü oyunların tam dəsti olduğu başa düşülür. Oyun Mesopotamiyada oynanan oxşar Royal Game of Ur oyununa yaxın bir dizayna malik olsa da, onun qaydalarındakı fərqlər həlli çətinləşdirirdi.
Essex Universitetinin kompüter alimi Sam Jelveh və müstəqil arxeoloq Hossein Moradi bu qədim oyunun qaydalarını yenidən qurmaq üçün fiziki sübut və ehtimal modelləşdirməsini birləşdirdilər.
Dövrün digər oyunlarından ilham alan tədqiqatçılar Şehr-i Sokhta oyununda istifadə edilən daşların rollarını müəyyən ediblər. Hər biri iki oyunçu üçün dəst kimi hazırlanmış daşlar oyunda müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilib. Ulduz formalı daşlar “təhlükəsiz zona” rolunu oynayırdı, konusvari daşlar isə rəqibə mane olmaq üçün istifadə olunurdu.
Lövhə üç hissədən ibarətdir: Oyunçular zər ataraq öz fiqurlarını lövhədə hərəkət etdirərək rəqiblərini geridə qoymağa çalışırdılar.
Tədqiqatçıların yaratdığı mümkün qaydalar 50 təcrübəli oyunçu ilə sınaqdan keçirilib. Nəticələr oyunun həm orijinal, həm də təkrar oynaya bilən bir dizayna sahib olduğunu ortaya qoyub. Lakin elm adamları bu qaydaların qəti olmadığını və yalnız daş və taxta üzərində təhlillərə əsaslanan tövsiyələr verdiyini bildirirlər.
Eramızdan əvvəl 3-cü minillikdə öz zirvəsinə çatan Şehr-i Sokhta Şərqi İran yaylasının mühüm şəhərlərindən biri idi. Burada tapılan stolüstü oyunun eramızdan əvvəl 2600-2400-cü illərə aid olduğu güman edilir.
Eyni dövrə aid yüzlərlə oxşar oyun stolüstü oyunların bölgənin sosial həyatında nə qədər populyar olduğunu ortaya qoyur.
Tədqiqatçılar bu oyunların “iyirmi kvadrat oyunu” və ya “iyirmi oyun” adlandırıldığını, lakin hər mədəniyyətin bu oyunlara fərqli adlar verdiyini bildiriblər.