10 nəfərdən 1-i eyni şeyi yaşayır: Tanıya və ayırd edə bilməmək

Aleksitimiya bir çox insanın yaşadığı, lakin haqqında az məlumatlı olan vəziyyəti təsvir edir: duyğuları tanımaq, ayırd etmək və ifadə etməkdə çətinlik. Medianews.az xəbər verir ki, bu, fərdlərin işdə, münasibətlərində və daxili aləmlərində duyğularla necə davranmalarına birbaşa təsir edə bilər. Aleksitimiyası olan bir insanı aşkar etmək asan deyil və şəxs hətta bu vəziyyətdə olduğunu bilmir. Tamamilə daxili təcrübə olan aleksitimiya, fərdin ətrafını necə qəbul etdiyinə və dünya ilə qarşılıqlı əlaqəsinə də təsir edir. Bu termin ilk dəfə 1970-ci illərdə elmi tədqiqatlarda təsvir edilmişdir və hazırda klinik diaqnoz kimi qəbul edilməsə də, ümumi əhalinin təxminən 10%-ni əhatə etdiyi təxmin edilir. Sözün mənşəyi yunancadır: "a" (olmadan), "leksis" (sözlər) və "thymia" (ruh və ya duyğular), "duyğulara söz tapmamaq" kimi tərcümə edilə bilər. Aleksitimiya fərdin interoception (daxili duyğu şüuru) qabiliyyəti ilə sıx bağlıdır. Aleksizomemiya da adlandırılan bu vəziyyət fərdlərin aclıq, susuzluq, yorğunluq, oyanma və ya ağrı kimi daxili vəziyyətləri asanlıqla tanımamasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət obsesif-kompulsif pozğunluq (OKB), menstruasiya əvvəli disforik pozğunluq, travma sonrası stress pozğunluğu (TSSB), narahatlıq və depressiya kimi müxtəlif psixoloji pozğunluqlarda daha çox rast gəlinir. Bəzi insanlar aleksitimiya ilə doğulur, bəziləri isə travmadan sonra vəziyyəti inkişaf etdirə bilər. Aleksitimiyası olan insanlar öz emosiyalarını müəyyən etməkdə çətinlik çəkdikləri üçün çox vaxt bu hissləri boğur və ya görməməzlikdən gəlirlər. Bu, emosional olaraq özlərini tənzimləmələrini çətinləşdirir və daha tez-tez həddən artıq yüklənmiş hiss etmələrinə səbəb ola bilər. Aleksitimiyası olan insanlar tez-tez ekstrovert düşüncə tərzinə malikdirlər. Onlar öz duyğularını təhlil etmək əvəzinə, diqqətlərini ətraflarında baş verənlərə cəmləyərək məlumat toplamağa çalışırlar. Bu, onların keçmiş hadisələri qiymətləndirməsinə və hiss etdiklərini başa düşməsinə səbəb ola bilər. Aleksitimiya, xüsusilə autizmli insanlarda sosial siqnalları şərh etməyi çətinləşdirə bilər. Üz ifadələrini başa düşməkdə çətinlik çəkdikləri üçün sosial qarşılıqlı əlaqə həddən artıq ağır ola bilər və duyğuların həddindən artıq yüklənməsinə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, aleksitimi olan şəxslər adətən emosional reaksiya doğuran hadisələrə fərqli reaksiya verə bilərlər. Məsələn, bir məşhurun ​​ölümü və ya toy elanı kimi hadisələrə gözlənilmədən reaksiya verə bilərlər. Bu, onların sosial dairələrində anlaşılmazlıqlara və məyusluqlara səbəb ola bilər. Emosional şüur ​​yetkinlik dövründə inkişaf etdirilə bilən bir bacarıqdır. Aleksitimiyası olan insanlar üçün emosiyalarını və fiziki hisslərini adlandırmağı məşq etmək onlara özlərini daha yaxşı başa düşməyə kömək edə bilər. Bundan əlavə, bu hisslərin bədəndə necə təmsil olunduğunu öyrənmək emosional şüurun artırılması üçün effektiv strategiya ola bilər. Medianews.az