Bir çox işçilərin maraqla gözlədiyi, digərlərinin isə yalnız adını eşitdiyi “13-cü maaş” anlayışı hələ də aktual mövzulardan biridir. Bəs bu ödəniş kimlərə verilir və əsas məqsədi nədir?
“13-cü maaş” adətən il sonunda işçilərə verilən əlavə pul mükafatıdır. Bu ödənişin əsas məqsədi işçilərin əməyini qiymətləndirmək, onların motivasiyasını artırmaq və növbəti ildə daha həvəslə işləmələrinə stimul yaratmaqdır.
Kimlər ala bilər?
Azərbaycanda “13-cü maaş”ın verilməsi qanunla məcburi deyil. Yəni hər bir işçi bu ödənişi almaq hüququna avtomatik sahib sayılmır. Bu, əsasən işəgötürənin qərarından, müəssisənin maliyyə vəziyyətindən və daxili siyasətindən asılıdır. Təcrübədə daha çox dövlət qurumlarında bu ənənəyə rast gəlinir. Özəl sektorda isə 13-cü maaş yerinə, illik, rüblük və ya performans əsaslı bonuslar tətbiq olunur. Bununla belə, bəzi özəl şirkətlərdə də işçilərə ilin sonunda əlavə maaş ödənilə bilər.
Əgər əmək müqaviləsində və ya kollektiv müqavilədə ilin sonunda mükafatlandırma ilə bağlı konkret müddəa varsa, bu halda işəgötürən həmin ödənişi etməyə borcludur. Əks halda, 13-cü maaş könüllü xarakter daşıyır.
Məbləğ necə müəyyən edilir?
“13-cü maaş”ın konkret məbləği üçün vahid qayda yoxdur. Əksər hallarda bu ödəniş işçinin bir aylıq əməkhaqqısı qədər olur. Bəzi hallarda isə orta aylıq maaş, maaşın müəyyən faizi və ya sabit məbləğ formasında hesablanır. Hesablama qaydası tamamilə müəssisənin daxili qərarları ilə müəyyənləşdirilir.
Hər kəsə eyni qaydada verilməlidirmi?
Praktikada bəzi qurumlar 13-cü maaşı bütün işçilərə eyni məbləğdə ödəyir. Bu isə hər zaman effektiv mexanizm sayılmır. Mütəxəssislərin fikrincə, fərqləndirmə aparılmadıqda və nəticəyə bağlılıq olmadıqda işçilərin əlavə səy göstərmək motivasiyası azalır. Bu səbəbdən bir çox müasir şirkətlər artıq performans əsaslı mükafatlandırma sistemlərinə üstünlük verir./metbuat.az/
