Media
İnsan sağlamlığı üçün çox vacib olan qida maddələrindən biri də süddür. Vitamin və mineral qaynağı olan südün istehlakı, yaşla birlikdə meydana gələn sağlamlıq problemlərindən biri olan osteoporoz kimi xəstəliklərin qarşısını alır. Daimi və sağlam süd istehlakı da xolesterolu tarazlaşdırır.
Medianews.az bildirir ki, uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə sümük əmələ gəlməsi və sıxlığı sürətlə baş verir. Buna görə də, xüsusilə bu dövrdə süd istehlakına diqqət yetirmək vacibdir. Orta hesabla südün 87,3%-ni su, 5%-ni karbohidratlar, 3,5%-ni yağlar, 3,4%-ni zülallar, 0,7%-ni minerallar təşkil edir. C vitamini və dəmirdən başqa bütün vitamin və minerallarla zəngindir. Bunların arasında kalsium, fosfor, A və B qrupunun vitaminləri, xüsusilə B12, riboflavin və protein var. Süd sümük sağlamlığı ilə yanaşı, xərçəng, hipertoniya və diabet kimi xroniki xəstəliklərə qarşı da qoruyucu təsir göstərir. Diş kariyesinin və osteoporozun əmələ gəlməsinin qarşısını alır, toxluq hissini təmin edərək çəki nəzarətinə kömək edir.
Erkən yaşlarda müntəzəm və kifayət qədər kalsium qəbulu ilə sümük mineral sıxlığının artırılması, sonrakı yaşlarda osteoporoz kimi problemlərin qarşısını alır. Süd məhsullarının tərkibindəki kalsiumun digər tərəvəz və ya qidalardan üstün olmasının səbəbi onun bioavailability yüksək olmasıdır.
Yetkinlərin qəbul etməli olduğu kalsiumun miqdarı gündə 1200 mq-dır. Bu 1 stəkan süd, 2 kasa qatıq və ya 2 dilim az yağlı pendirlə təmin oluna bilər. Türkiyənin Xüsusi Pəhriz Təlimatlarında, böyüklər üçün 2 orta su stəkanı uşaqlara, böyümə-inkişaf dövründə olan gənclərə, hamilə qadınlara, laktasiya edən analara və menopoz dövründəki qadınların təxminən 3-4 stəkan orta ölçülü süd və süd məhsulları istehlak etmələri tövsiyə olunur.
Xolesterin heyvan mənşəli qidalardan, eləcə də bədəndə istehsal olunmaqla əldə edilir. Qan xolesterolu yüksək olan insanlarda ürək xəstəliyinə tutulma və infarkt keçirmə riski daha yüksəkdir. Az yağlı südün tərkibindəki heyvan yağı azaldığı üçün birbaşa xolesterini aşağı salır. Buna görə də, az yağlı olanlardan süd və onun qrupunu seçmək nəinki daha çox kalsium qəbulunu təmin edir, həm də gündəlik doymuş yağ və xolesterin qəbulunu azaldır.
Laktoza dözümsüzlüyü olan insanlar süd istehlakında çətinlik çəkə bilərlər. Süd içdikdən sonra qaz, şişkinlik, qarın ağrısı, ishal, nadir hallarda ürəkbulanma və qusma ola bilər. Bu xəstəlikdən əziyyət çəkənlərə laktoza olmayan məhsullardan istifadə etmələri tövsiyə olunur. Allergiyası olan insanlar süddə olan kazein zülalından təsirlənə bilər. Bu səbəbdən bir yaşa qədər körpələrə inək südü verilməməlidir. Süd istehlak edərkən, açıldıqdan sonra keçən müddətə diqqət yetirilməlidir. Pasterizə edilmiş süd açıldıqdan sonra soyuducuda 2 gün ərzində istehlak edilməlidir. UHT südü isə açılmadığı müddətcə otaq temperaturunda 4 ay saxlanıla bilər. Açıldıqdan sonra soyuducuda saxlanmalı və 3-4 gün ərzində istehlak edilməlidir.
