Media
Bir çox astronom artıq Kainatda başqa yerdə həyatın olub-olmadığını soruşmur. Onların beynində sual yaranır: biz onu nə vaxt tapacağıq?
Medianews.az xəbər verir ki, Yupiterdə missiyaya rəhbərlik edən alimlərdən biri, planetin buzlu peyklərindən birində həyat olmasaydı, bunun “təəccüblü” olacağını söyləyib.
NASA-nın Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu (JWST) bu yaxınlarda Günəş Sistemimizdən kənarda olan planetdə həyat haqqında cazibədar göstərişlər aşkar edib. Şotlandiyalı Royal Astronomu Prof Ketrin Heymans bildirir ki, “Biz sonsuz ulduzlar və planetlərlə dolu bir kainatda yaşayırıq. Bizim indi kosmosda tək olub-olmadığımız sualına cavab vermək üçün texnologiya və imkanımız var”.
Teleskoplar indi uzaq ulduzların ətrafında fırlanan planetlərin atmosferini təhlil edə, ən azı Yer üzündə yalnız canlı orqanizmlər tərəfindən istehsal oluna bilən kimyəvi maddələr axtara bilər. Belə bir kəşfin ilk titrəməsi bu ayın əvvəlində edilib. Yerdəki sadə dəniz orqanizmlərinin çıxardığı qazın mümkün əlaməti 120 işıq ili uzaqlıqdakı K2-18b adlı planetin atmosferində aşkar edilib. Planet astronomların “Qızıl qıfıllar zonası” adlandırdığı yerdədir.
Komanda bir ildən sonra cəzbedici göstərişlərin təsdiqləndiyini və ya getdiyini öyrənməyi gözləyir. Araşdırmaya rəhbərlik edən Kembric Universitetinin Astronomiya İnstitutunun professoru Nikku Madhusudhan mənə dedi ki, göstərişlər təsdiqlənərsə, “Bu, həyat axtarışı haqqında düşüncələrimizi kökündən dəyişəcək. Əgər biz öyrəndiyimiz ilk planetdə həyat əlamətləri tapsaq, bu, Kainatda həyatın ümumi olması ehtimalını artıracaq” deyə açıqlama gətirib.
Professor Madhusudhan beş il ərzində Kainatdakı həyat anlayışımızda “böyük bir dəyişiklik” olacağını proqnozlaşdırır. Əgər onun komandası K2-18b-də həyat əlamətləri tapmasa, komandanın araşdırması üçün 10 Goldilocks planeti daha var. O deyir ki, hətta bu planetlərdə heç bir şey tapmasaq belə, “belə planetlərdə həyatın mümkünlüyü haqqında mühüm fikirlər verəcək”.
NASA-nın JWST-i nə qədər güclü olsa da, onun sərhədləri var. Yerin böyüklüyü və Günəşə yaxınlığı ona həyatı dəstəkləməyə imkan verir. Lakin JWST parıltı səbəbindən Yer qədər kiçik (K2-18b səkkiz dəfə böyükdür) və ya onların ana ulduzlarına yaxın olan uzaq planetləri aşkar edə bilməyəcək.
Bu, Günəş Sistemimizdəki planetlərdə həyat əlamətlərini axtarmaq üçün davam edən və ya qarşıdakı illər üçün planlaşdırılan bir çox layihələrdən yalnız biridir, digərləri isə daha uzaqlara, dərin kosmosa baxırlar.
JWST-dən daha uzağa baxmaq üçün NASA 2030-cu illərə planlaşdırılan Yaşayış Dünyaları Rəsədxanasını (HWO) planlaşdırır. Yüksək texnologiyalı günəş qoruyucularından effektiv şəkildə istifadə edərək, planetin orbitində fırlanan ulduzdan gələn işığı minimuma endirir. Bu o deməkdir ki, o, bizimkinə bənzər planetlərin atmosferlərini aşkar edib nümunə götürə biləcək.
Bu onillikdən sonra, həmçinin Çili səhrasının kristal təmiz səmalarına baxaraq yerdə olacaq Həddindən artıq Böyük Teleskop (ELT) də onlayn olacaq. O, 39 metr diametrdə qurulmuş hər hansı alətin ən böyük güzgüsünə malikdir və buna görə də planetar atmosferlərdə sələflərinə nisbətən daha çox təfərrüatı görə bilir.
Atmosferi təhlil edən bu teleskopların üçü də kimyaçıların yüz illərdir istifadə etdikləri texnikadan istifadə edərək materialların içindəki kimyəvi maddələri onların yaydıqları işıqdan ayırd edirlər. Onlar o qədər inanılmaz dərəcədə güclüdürlər ki, bunu yüzlərlə işıq ili uzaqda olan bir ulduzun ətrafında fırlanan planetin atmosferindən gələn kiçik işıq iynəsindən edə bilirlər.
Medianews.az
