Daim diqqət mərkəzində olduğunuza əminsinizsə və ətrafınızdakı hər kəs yalnız sizi mühakimə edir, tənqid edir və yalnız mənfi şəkildə düşünürsə, çox güman ki, diqqət mərkəzinin təsirindən əziyyət çəkirsiniz.
Bu psixoloji təsir aşağıdakı kimi özünü göstərir: başqalarının özünüzə, səhvlərinizə, çatışmazlıqlarınıza və natamamlıqlarınıza diqqətini çox qiymətləndirirsiniz. Başqalarının sizi qiymətləndirməsi -xarici görünüşünüzü, danışıq tərzinizi, xarakterinizi tənqid etməsindən narahatlıq hiss edirsiniz. Bu cür düşüncələrdən əziyyət çəkən insan öz içinə çəkilir – getdikcə daha az başqa insanlarla əlaqə qurmaq istəyir, sosial aktivlik azalır, komplekslər və psixoloji problemlər yaranır.
Medianews.az xəbər verir ki, tanınmış rus psixoloqu Anna Suxova bununla bağlı fikirlərini irəli sürüb.
Spotlight effektinin əsas əlamətləri bunlardır:
- Siz qapalısınız, başqaları ilə daha az ünsiyyətə üstünlük verirsiniz. Bu mövqe sizə ağrılı təcrübələrdən qaçmağa kömək edir;
- Siz daha iddialı və sərtsiniz, sizə elə gəlir ki, daim özünüzü, sərhədlərinizi və inanclarınızı başqalarının hücumlarından müdafiə etmək məcburiyyətindəsiniz;
- Siz bir sıra komplekslərdən, özünə hörmətdən əziyyət çəkirsiniz. Cəmiyyətdə olanda isə sizə elə gəlir ki, ətrafınızdakılar sizi qınayır, tənqid edir, qüsurlarınızı, çatışmazlıqlarınızı müzakirə edir.
Öz mənfi düşüncə axınınızla mübarizə aparmaq üçün kifayət qədər enerjiniz olmasa da, haqlı olduğunuzu sübut edərək, lazımsız mübahisələrə çox enerji sərf edirsiniz;
- Hər şeyi şəxsinizə qəbul edirsiniz. Məsələn, hansısa yanan mövzunun müzakirəsi zamanı sizə elə gəlir ki, orada olanlar nəyəsə eyham vurur və ya sizin qüsurlarınızı göstərir;
- Sizdə infantilizm var. Axı, yalnız kiçik bir uşağın ətrafında bütün dünya fırlanır.
Bütün bu simptomlar (və ya onların əksəriyyəti) təkrarlanmağa meyllidirsə, davamlı diqqət mərkəzində olan təsirdən danışa bilərik. Ancaq bəzi insanlar zaman-zaman bundan əziyyət çəkirlər – məsələn, pasportunda möhürün olmamasını mənfi cəhət hesab edən subay qadın özünü tanımadığı evli cütlüklərin əhatəsində görürsə, ona elə gələ bilər ki, bütün orada olanların diqqəti yalnız onun üzərində cəmlənir və hamısı onu pisləyir.
Diqqət işığı effektinin müvəqqəti təzahürlərindən əziyyət çəkməyinizdən və ya bu problemin davamlı olaraq sizi müşayiət etməsindən asılı olmayaraq, ətrafınızdakı insanların, bir qayda olaraq, tanımadığı personajların necə göründüyünə, nə danışdıqlarına və düşündüklərinə əhəmiyyət vermədiyini başa düşmək vacibdir. Bu, insan təbiətinin bir hissəsidir. Əlbəttə ki, problemdən bir gecədə xilas olmaq mümkün deyil, lakin simptomlar aşkar edilərsə, öz üzərində diqqətlə işləmək lazımdır – belə bir psixoloji təsirə diqqətsizlik psixosomatik çətinliklərə (çaxnaşma hücumları, çətinliklər) səbəb ola bilər.
Spotlight effektinin əlamətləri ilə qarşılaşsanız nə etməli?
- Dünyaya real baxın. İnsanlar ən çox öz vəzifələri, düşüncələri və problemləri ilə məşğul olurlar. Və hətta sizə baxsalar da, çox güman ki, insan öz düşüncələrinə qərq olur və sizi heç hiss etmir;
- Nəticələrinizi ağıllı şəkildə çıxarın. Çətin ki, sizin bütün qüsurlarınız qlobal mənada dünyaya mənfi təsir göstərə bilsin. Bir növ qüsurunuz olsa belə, başqaları buna çox əhəmiyyət verməyəcək, ancaq özünüzə olan tənqidi münasibətiniz insanlarla ünsiyyətə mənfi təsir göstərəcək;
- Psixo-emosional güclərinizə diqqət yetirin. Onları israf etməyin – başqalarının subyektiv fikri sizə ciddi təsir etməməlidir. Önəmli olan sizin özünüz haqqında nə düşündüyünüzdür.