Media
Qan laxtasının damardan qoparaq ağciyərlərdə arteriyanın tıxanmasına gətirib çıxaran Ağciyər Emboliyasının ən çox rast gəlinən səbəbinin uzunmüddətli hərəkətsizlik olduğu müəyyən edilib.
Mövzuyla əlaqədar açıqlama verən mütəxəssis Dr. İlknur Kul Çelik ağciyər emboliyasının ağciyər damarlarında laxtalanma nəticəsində yaranan tibbi bir vəziyyət olduğunu bildirib:
“Bu vəziyyət tez-tez venoz tromboemboliya (VTE) adlanır və qan dövranında qan laxtalanmasından qaynaqlanır. VTE uzun uçuşlar, yataq istirahəti və ya cərrahi müdaxilələrdən sonra hərəkətsizlik səbəbindən baş verə bilər. Ağciyər emboliyası bir damardan qan laxtasının qopması və ağciyərlərdə arteriyanın tıxanmasına səbəb olduqda baş verir. Uzun müddət hərəkətsizlik ağciyər emboliyasının ən çox yayılmış səbəbidir. Bundan əlavə, yaş, siqaret, ailə tarixi, hormonal müalicələr, travma və piylənmə ağciyər emboliyası üçün risk faktorları arasındadır. Bundan əlavə, xərçəng, ürək xəstəliyi, böyrək çatışmazlığı və iltihablı bağırsaq xəstəliyi kimi xroniki xəstəliklər ağciyər emboliyası riskini artıra bilər.
Ağciyər emboliyası riskinin yaşla birlikdə artdığını qeyd edən Çelik, “Yaşlanma orqanizmdə dəyişikliklərə səbəb olur və buna görə də laxtalanma riski artır. Yaşlandıqca damarlar elastikliyini itirir və damarlarda lövhə əmələ gəlir. Bu, damarlarda laxtaların yığılmasına və ağciyər emboliyasına səbəb ola bilər. Siqaretin tərkibində qan dövranını təsir edən bir sıra birləşmələr var. Bu maddələr qanın daha asan laxtalanmasına və damarlarda lövhə əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Siqaret çəkmək ağciyərlərdəki damarları, eləcə də digər orqanların damarlarını daraldaraq qan axını azaldır və ağciyər emboliyası riskini artırır” – deyə vurğulayıb.
Həkim ailəsində ağciyər emboliyası olan şəxslərə bunu tövsiyə edir:
“Ailədə VTE olan xəstələrin uşaqlarında ağciyər emboliyası riski artır. Bu, irsi faktorla bağlıdır və ailə tarixi olan şəxslər daha tez-tez araşdırılmalıdır. Bu səbəbdən ailədə VTE və ya ağciyər emboliyası olan şəxslərin mümkünsə daimi nəzarət altında saxlanması tövsiyə olunur. Uzun müddət hərəkətsizlik risk faktorlarını azaltmaq üçün ağciyər emboliyasının ən ümumi səbəblərindən biridir. Bu səbəblə uzun müddət oturmuş və ya uzanmış vəziyyətdə qalan şəxslərin tez-tez qalxıb yerimələri və ayaq əzələlərini məşq etmələri tövsiyə edilir. Sağlam qidalanma piylənmənin qarşısını ala bilər.
Piylənmə pulmoner emboliya riskini artıran faktordur. Siqaretin tərkibində qan dövranını təsir edən bir sıra birləşmələr var. Bu maddələr qanın daha asan laxtalanmasına və damarlarda lövhə əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Siqaret çəkmək ağciyər emboliyası riskini artırır. Bəzi dərmanlar pulmoner emboliya riskini artıra bilər. Buna görə də, hormonal doğum nəzarət həbləri və ya hormon əvəzedici terapiya (HRT) kimi dərmanların istifadəsi ilə bağlı həkiminizlə məsləhətləşməniz tövsiyə olunur. Müntəzəm məşq qan dövranını yaxşılaşdırır və ağciyər emboliyası riskini azalda bilər. İdman həm də piylənmənin qarşısını alır. Bəzi hallarda həkiminiz qan laxtalanmasının qarşısını alan və ya azaldan dərmanlar təyin edə bilər. Bu dərmanlar xüsusilə cərrahi əməliyyatlardan sonra və ya yüksək riskli vəziyyətdən sonra istifadə olunur. Nəticə etibarilə, ağciyər emboliyası kimi ciddi bir tibbi vəziyyətin qarşısını almaq üçün risk faktorlarını azaltmaq vacibdir. Risk faktorlarını bilmək, sağlam həyat tərzini dəyişmək, müntəzəm məşq etmək, dərman qəbul etmək və siqaret çəkməmək kimi ehtiyat tədbirləri görülməklə Ağciyər Emboliyası riski azaldıla bilər. Ancaq hər hansı bir əlamət görsəniz və ya risk faktorları varsa, həkimə müraciət etmək vacibdir”.
Aytac Şahin
Medianews.az
