Media
Xocalı deyəndə ürəyimizdə min bir ah çəkilir, gözümüzün qarşısına neçə-neçə qəddarcasına öldürülən məsum can gəlir. 31 il keçir, o qanlı gecədən. Lakin xalqımız bu dəhşəti hələ də ilk günkü kimi xatırlayır. Doğrudur, həmin qətliam onun şahidləri qədər heç kəsdə dərin izlər buraxmayıb. Ancaq bu qorxunc iztirabı eşitmək də ağırdır, danışmaq da. Bu elə bir ağrıdır ki, nə nifrətə, nə kinə sığır. 1992-ci il 26 fevral tarixində bir müsibət yaşandı ki, insanlıq utandı, yox oldu yer üzündən…
Xocalı Soyqırımı şahidlərinin danışdıqları nə qədər dəhşətli və amansız olsa da, onların başına gələnlər deyə bildiklərindən qat-qat ağırdır. Faciəyə təkcə gözləri ilə yox, bütün cismi və ruhu ilə şahid olanlardan biri də Qumru Bidzinovadır. Əslən ağdamlı olan Qumru xanım Xocalıya təzəcə gəlin köçübmüş:
“Mən Ağdamda doğulub, böyümüşəm. Daha sonra Xocalıya gəlin köçüb, orada ailə qurmuşam. O vaxtlar vəziyyət çox gərgin idi.Həyat yoldaşım polis vəzifəsində çalışırdı. Doğrusu, o bizə nələr olacağı barədə heç nə danışmamışdı. Biz ondan bu haqda bircə kəlmə belə eşitməmişdik.
Əvvəllər bütün cavan qız-gəlinlər bulaq başına yığışardı. Söhbətləşərdik. Elə həmin ərəfələr idi. Qar dizdən olsa da, biz yenə bulaqdan su gətirməyə düşürdük. Bulağa gələnlər arasında erməni qadınları da var idi. Ora yığışanlar öz aralarında danışırdılar ki, Xocalı və onun sakinlərinin aqibəti heç də ürəkaçan deyil. Ermənilərin dedikləri bir ağızdan yayılıb, hər kəsin dilində dolaşırdı. Həmçinin, düşmən özü də simsiz rabitə vasitəsilə bizə deyib-eşitdirmişdi ki, Xocalı artıq ovcumuzun içindədir. Bir gecədə ovcumuzu açıb-yummaqla hər tərəfi yerlə-yeksan edəcəyik. Onların bu sözlərində gerçəklik payı çox idi. Çünki Xocalı ortada yerləşən bir bölgə idi. Onlar da artıq bütün ətraf kəndləri ələ keçirmişdilər.
Bu hadisələr olmamışdan bir-iki gün öncə Xankəndidən iki rus əsgər ağlaya-ağlaya bizim kəndə gəldi. Bizi görüb təəccüb və qorxu içində dedilər ki, ağlınız varsa, qaçıb, gedin. Onlar sizi yox edəcək…
Əsgərlər burada qalmaq istəmədiklərini, Bakıya, oradan da Moskvaya qayıtmaq niyyətində olduqlarını bildirdilər. Sovet sədrimiz Elman müəllim onları Bakıya yola saldı. O əsgərlərin buradan getməsinə səbəb bizim başımıza gələcək dəhşətdən xəbər tutmaları olmuşdu. Həmin ruslar bu faciəni yaşamasa da eşitdikləri onlara bəs etmişdi. Bizim üçün isə artıq gec idi..”
9 aylıq körpəsi qucağında olarkən ailəsi ilə birlikdə əsir düşən Qumru xanım həmin gecəni belə xatırlayır:
“Kəndi talayıb, yandırmağa başlamışdılar. İnsanlara da evlərin içində od vururdular. O vəhşiliyi unutmaq mümkün deyil. Həyat yoldaşımın dostu Əhməd və onun ailəsi bizimlə qonşu idi. Bizim evi talayıb, maşına yığarkən onların da evlərinə od vurub-yandırdılar. İçindəki qoca kişini arxadan güllə ilə vurub öldürdülər.Əhmədin nənəsini isə diri-diri yandırdılar. Səsi hələ də qulaqlarımdadır. İlahi, necə dəhşət idi. Mənim qaynatamı da həmin andaca vurdular. Sonra eşitdik ki, Əhmədin də başını qəbiristanlıqda kəsiblər.
Bu hələ başlanğıc idi. Əsl faciə bizi əsir götürəndən sonra başladı. Ağlasığmaz işgəncələr, bir gecəyə sığdı. O soyuqda bizi qarın, buzun üstündə saxlayırdılar. Cavan-cavan qız-gəlinlərin başına açmadıqları oyun, müsibət qalmadı. Mənim dırnaqlarımı yerindən söküb çıxardılar. Sonra elektrik cərəyanı ilə işgəncə verdilər. Qaynanamın ayağını silahın arxası ilə vurub-sındırdılar. Bizimlə birgə Qərənfil adlı bir qadın da var idi. Onun gözlərini yerindən çıxartdılar”.
15 gün əsirlikdə qalan Xocalı şahidi əsirlikdən qurtulsa da, o anların vahiməsi hələ də canından çıxmayıb:
“Xankəndidə əsir olarkən Janna adlı hərbi vəzifəli bir qadının əlinə düşdük. Lakin o, bizə digər erməni cəlladlarından fərqli münasibət göstərdi. Bizə nə özü toxundu, nə də bunun kiməsə icazə verdi. Onun bu davranışının səbəbi isə oğlunun əsir düşdüyü zaman saçının telinə belə zərər gəlməməsi idi. Bizim tərəfdən göstərilən humanist davranışın nəticəsində biz oradan qurtula bildik. Janna bizi Allahverdi Bağırova təslim etdi. Canımızı birtəhər qurtarıb, oradan çıxa bildik”.
Qumru xanım bildirir ki, ailəsi və özü əsirlikdən xilas ola bilsələr də, görüb-yaşadığı zülmlərdən, amansız və qəddar işgəncələrin təsirindən hələ də qurtulmayıb. Uzun müddət müalicə alan Xocalı şahidi həmin günlərin nə qədər ağır və ağrılı olduğunu indiyə qədər yaddaşından silə bilməyib.
Aytac Şahin
Medianews.az
Qeyd: Məqalə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq “Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə 44 günlük “Vətən Müharibəsi”ndə qazanılmış tarixi qələbə, Ermənistan tərəfindən törədilmiş sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, habelə müharibə cinayətləri ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması” mövzusunda hazırlanıb.
