Türkiyə və Suriyada baş verən zəlzələlərdən sonra dağıntılar altında qalanlar üçün vaxtın daralması ilə bağlı hər kəs narahatdı.
Bəs dağıntılar altında nə qədər sağ qalmaq olar?
BBC-yə danışan ekspertlər bunun bir neçə amillə bağlı olduğunu deyirlər:
“Qəza zamanı yer, hava şəraiti, dağıntı altında olan şəxsin fiziki və psixoloji vəziyyəti kimi amillər onların nə qədər sağ qala biləcəyinə təsir göstərir”.
İnsanların əksəriyyəti fəlakətdən sonra 24 saat ərzində xilas edilir, lakin sağ qalanların bundan çox gec xilas edildiyi bir çox hallar var. Bu günkü zəlzələlər onu göstərir ki, 8 gün keçməsinə baxmayaraq insanlar həyata tutunaraq sağ qalmağı bacarır.
Bəs, zəlzələ qurbanlarının sağ qalmasında hansı amillər rol oynayır?
Türkiyənin ən böyük təşkilatı olan AKUT-un mütəxəssisi Murat Harun Öngören deyir ki, “mövqe tutmağı bacarmaq, sağ qalmağınıza imkan verəcək”.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Səhiyyə Fövqəladə Hallar Proqramının texniki əməkdaşı Dr. Jetri Regmi hazırlığın əhəmiyyətinə də diqqət çəkir; “Möhkəm bir masa kimi təhlükəsiz yerdə sığınacağa sahib olmaq sağ qalma şansını artıra bilər”.
Uçmuş binanın altında qalanda sağ qalmaq üçün hava və suya çıxış vacibdir. Ancaq bu, həm də zədənin səviyyəsindən asılıdır.
Qanamanın olması, sağ qalma şansınızı 24 saatdan çox uzatmağı çətinləşdirir. Ona görə də ekspertlər bildirirlər ki, zəlzələ qurbanı dağıntılar altında çox ciddi xəsarət almamış və nəfəs almağa havası olsa sağlam xilas ola bilər.
ABŞ-ın professoru Riçard Edvard Munun sözlərinə görə, “su və oksigen yaşamaq üçün çox vacibdir:
“Hər bir yetkin insan gündə 1,2 litr su itirir. Sidik, tənəffüs, su buxarı və tərlə.
İnsan 8 litrdən çox su itirəndə ağır xəstələnir.”
Bəzi hesablamalara görə, insanlar susuz 3-7 gün yaşaya bilər.
Bir insanın kəllə-beyin travması və ya digər ciddi zədəsi varsa və ya tənəffüsü məhduddursa, fəlakətdən bir gün sonra sağ qalma şansları çox zəifdir.
Dr. Regminin sözlərinə görə, zədənin səviyyəsini qiymətləndirə bilmək vacibdir.
Dr. Regmi deyir ki, sağaldıqdan sonra müalicə də bir o qədər vacibdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının texniki rəsmisinin sözlərinə görə, əzələlər zədələndikdə və dağıntıların təzyiqi nəticəsində toksinlər istehsal etdikdə baş verir. Eyni zamanda hava şəraiti insanların uzun zaman tutunmasına təsir edir.
prof. Moon deyir ki, Lakin Türkiyədə hava şəraiti vəziyyəti daha da pisləşdirir:
“Orta bir yetkin insan bədən istiliyini saxlamaq qabiliyyətini itirmədən maksimum 21 dərəcə Selsiyə dözə bilir. Əgər bundan da soyuq olarsa, bu başqa məsələdir” deyir.
Yayda insanın qapalı qaldığı yer çox isti olarsa, su tez itə bilər və bu, sağ qalma şansını azaldır.
Mütəxəssislərin fikrincə, digər amil psixoloji güc və nəzarətdir. Onlar xəbərdarlıq edirlər ki, psixoloji sabitliyi qorumaq və sağ qalmağa diqqət yetirmək də çox vacibdir:
“Qorxu bizim təbii reaksiyamızdır, amma panikaya düşməməliyik. Yaşamaq üçün psixoloji cəhətdən güclü olmalıyıq. Bu, qətiyyət tələb edir”.
Medianews.az