Dadlı olduğunu düşündüyümüz üçün yediyimiz bir çox yeməklər sağlamlığımızı riskə atır. Araşdırmalar, tez-tez istehlak edilən bəzi qidaların xərçəng və ürək xəstəlikləri kimi ciddi xəstəliklərin əmələ gəlməsində təsirli olduğunu müəyyən edib . Xüsusilə yeməyi daha dadlı etmək üçün etdiyimiz bir səhv, hətta istehlak etdiyimiz sağlam qidaları belə kimyəvi hala çevirir.
Medianews.az heç vaxt yeməməyiniz lazım olan akrilamid tərkibli qidaları təqdim edir.
Ciddi xəstəliklər riskinin artdığı düşünülür. Məlumdur ki, bu artımın əsas səbəbləri qeyri-sağlam qidalanma, zərərli vərdişlər və uyğun olmayan həyat vərdişləridir. Səhər yeməyində və gün ərzində ləzzət aldığımız bir çox qidanın tərkibində güclü kanserogen maddələr olduğunu bilirdinizmi? Aşağıda sadalanan qidaların bəziləri sağlamlıq üçün vacib olsa da, onların yanlış istehlakı geri dönməz nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Akrilamid kartof, çörək kimi nişastalı qidaların uzun müddət yüksək temperaturda bişirilməsi nəticəsində əmələ gələn kimyəvi maddədir. Akrilamid əmələ gəlməsi qızartma, qovurma, bişirmə və ya qril zamanı tez-tez baş verir. Bir çox beynəlxalq və milli qidalanma orqanları akrilamid haqqında məlumatlılığı artırmağa və onun qəbulunu azaltmağa dair təkliflər və kampaniyalar təklif etməyə çalışırlar.
Qızartdığınız yeməklər qəhvəyi rəng alıbsa onu yeməyin
Pəhrizdə akrilamid qəbuluna töhfə verən qidalar arasında çörək və kartof var. Akrilamid karbohidratlar və zülallar olan qidalarda da əmələ gəlir. Onların hazırlanması zamanı yüksək temperaturdan istifadə onların rənginin qaralmasına və akrilamid əmələ gəlməsinin artmasına səbəb olur. Çipsləriniz və ya tostunuz qəhvəyi rəngə çevrildikcə qidadakı akrilamid səviyyələri artır.
Qidaların tərkibindəki akrilamidin miqdarını azaltmaq üçün:
• Paketdəki bişirmə təlimatlarını yoxlayın və onlara əməl edin.
• Yemək qaranlıqlaşana qədər, lakin rəngi açıq qalana qədər bişirməyin.
• Qızartma zamanı mümkün olan ən açıq rəngdə hazırlamağa çalışın
• Qidaları aşağı temperaturda qızardın •
Qızartmazdan əvvəl kartofu qısa müddətə qaynadın
• Yağı çox qızdırmayın • Kartofu
soyuducuda saxlamayın
• Çürük, xarab kartofdan istifadə etməyin.
Akrilamidin laboratoriya heyvanlarında kanserogen olduğu göstərildikdən sonra Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyi 1994-cü ildə akrilamidi mümkün insan kanserogeni kimi təsnif etdi. Akrilamid DNT-ni (hüceyrələrdəki genetik material) zədələmək və xərçəngə səbəb olmaq potensialına görə genotoksik kanserogen hesab olunur.
Karbohidratlı və zülallı qidaları həddindən artıq qızartmayın
Akrilamidin təsiri ilə bağlı heyvanlar üzərində aparılan təcrübələrdə yüksək dozada akrilamidin sinir sistemini zədələdiyi, əzələlərə və hormonal bezlərə mənfi təsir göstərdiyi göstərilib. Bu tədqiqatlarda heyvanların qalxanabənzər vəzi, böyrəkləri, ağciyərləri və s. kimi bir çox orqanlarda şişlərin sayında artım oldu. İki fərqli araşdırmada heyvanların onurğa beyni və beyin bölgələrində şiş əmələ gəlməsi müşahidə edilib. Heyvanlarda ağciyər və dəri xərçəngi aşkar edilib. Bu nöqtədə qidaların, xüsusən də akrilamid əmələ gəlməsinə uyğun olan nişastalı, karbohidratlı və zülal tərkibli qidaların bişirilərkən qaralmasına imkan verməmək sağlamlığımız üçün etməli olduğumuz davranışdır.
Medianews.az