Qış aylarında qar yağanda və ya temperatur 0-dan aşağı düşəndə yollarda buzlar əmələ gəlir. Bu buzlanmaya diqqət yetirilməzsə, sürüşmə və nəticədə yaralanmalara səbəb ola bilər. Bundan əlavə evlərdə istilik üçün istifadə olunan elektrik cihazları da qış aylarında daha çox elektrik cərəyanı yaradır.
Medianews.az xəbər verir ki, türk həkim Özgür Karcıoğlu qış aylarında tez-tez baş verən qəzalar və hər kəsin bilməsi lazım olan ilk yardım üsulları haqqında danışıb:
1. Qar və ya buz üzərində sürüşmə
Qışda soyuq və yağışlı hava ilə buzlu və ya qarlı yerdə sürüşmə və enmələr artır. Nəticədə qol və ayaqların sınıqları, hətta baş zədələri baş verir. Ancaq bəzi sadə ehtiyat tədbirləri ilə bu zədələri azaltmaq olar. Məsələn, məktəblərdə pilləkənlər və digər mərtəbələr mümkün qədər sürüşməyən materialdan, ayaqqabılar isə sürüşməyən altlıqlı, rezin və kobud teksturalı olmalıdır. Gəzərkən balanslı, yola baxaraq yerimək və diqqətli addımlar atmaq lazımdır. Əllər cibdə olmamalı, sərbəst olmalıdır. Mümkün qədər kiçik addımlarla addımlayın. Geniş addımlar atmaq sürüşmə riskini artırır. Sərt dönüşlər və qəfil hərəkətlər də yıxılmağı asanlaşdırır.
Pilləkənlərlə gedərkən tutacaqlardan tutulmalısınız. Əgər bütün ehtiyat tədbirlərinə baxmayaraq yıxılmaq mümkün deyilsə, ovuc içi ilə yerə yıxılmaq digər bədən üzvlərinin zədələnməsini azaltmağa kömək edir. Bu səbəblə əllərdə çanta və ya yük daşınmamalı, kürək çantalarından istifadə edilməlidir. Yıxılan şəxsə ilk tibbi yardım onu mümkün qədər yerindən tərpətmədən həkimə müraciət etmək, şüurlu şəkildə səhiyyə müəssisəsinə aparmaq və ilk tibbi yardım göstərməkdir.
2- Əzilmə, sınıq, çatlar əmələ gələrsə
Əzilmə və sınıqlar, dirsək çatları və çıxıqları məktəbdə qaçarkən, oynayarkən və tullanarkən uşaqların başına gələn ən çox rast gəlinən bədbəxt hadisələrdəndir. Burxulma zamanı ağrı, qızartı, şişlik və funksiyaların itirilməsi baş verir. Belə olan halda şişkinliyi azaltmaq üçün həmin nahiyəni yuxarı qaldırmaq, yerindən tərpətməmək lazımdır. Sınıq zamanı hərəkətlə artan ağrılar, deformasiya, hərəkət itkisi, ödem və qanaxma nəticəsində yaranır. Sınıq bölgəsində yarana biləcək ödem səbəbiylə saat, üzük kimi zinət əşyaları çıxarılmalı və təcili yardım çağırılaraq ən yaxın səhiyyə müəssisəsinə göndərilməlidir.
3- Yıxılan uşağa ilk yardım
Təbii ki, qaçıb oynayacaqlar. Yıxılıb özünə zərər verə biləcəyi üçün qaçmağı qadağan etmək biznesin təbiətinə ziddir. Buna heç kimin haqqı yoxdur. Amma diqqətli olmaq üçün maarifləndirmək və məlumatlandırmaq vacibdir. Xüsusilə yağışın yaxşı keçdiyi, qışın qapıda olduğu bu günlərdə uşaqların tənəffüs zamanı qaçarkən, oynayarkən, pilləkənlərdən enərkən və ya idman dərslərində rastlaşdıqları ən çox rast gəlinən qəzalardan biri də yıxılma, vurma nəticəsində qanamalardır. Belə olan halda dərhal sarğı bağlamamaq, qanı dayandırmağa çalışmamaq lazımdır. Böyük yaralarda ilk növbədə barmaq və ya yumruqla qanaxma yerinə təzyiq edilməlidir. Yaranın yan tərəfində, bədənə yaxın olan arteriya/damar kökünə təzyiq tətbiq edilməlidir. Çirklənmiş yara təmiz su ilə təmizlənməlidir.
4- Qızdırması olan uşağa ilk yardım
Qış ayları ilə birlikdə xüsusilə məktəbli uşaqlarda qızdırma qıcolmalarına çox tez rast gəlinə bilər. Adətən 6 yaşa qədər uşaqlarda müşahidə edilən və bədən istiliyinin 38°C-dən yuxarı qalxdığı zaman baş verən qızdırma, xüsusilə qızdırmaya səbəb olan yuxarı tənəffüs yolu infeksiyaları nəticəsində məktəbli uşaqlarda müşahidə oluna bilər. Qızdırmanı azaltmaq üçün ilk növbədə xəstəni su ilə sərinləmək, qolları, baş, boyun və oynaqları soyuq tutmaq; Əgər qızdırma düşmürsə, onu otaq temperaturunda vannaya qoymaq lazımdır. Ancaq məktəbdə yüksək hərarəti olan uşağı ən yaxın tibb müəssisəsinə aparmaqda fayda var.
5- Şkaf aşsa
Uşaqların kollektiv və mobil vəziyyətdə olduğu məktəblər, əşyaların yıxılması və sınması nəticəsində xəsarətlər üçün böyük risk yaradır. Bu səbəbdən də tualetlərdəki lavabolar, sinif otaqlarında və dəhlizlərdəki şkaflar çox yaxşı bərkidilməli, boşaldılması üçün vaxtaşırı yenidən yoxlanılmalıdır. Qapı tutacaqları, masa və stolun kənarları iti olmamalıdır, divar küncləri və koridor döngələrində digər riskli yerlər yuvarlaqlaşdırılmalıdır. Uşaqların keçdiyi yerlərdə qapılarda şüşə istifadə edilməməlidir. Düşmə və yıxılma nəticəsində yaralanmalara səbəb ola biləcək materialların ən yüngül variantlardan hazırlanması vacibdir. Döşəmə örtüyü də yaş olduqda sürüşməyəcək materiallardan hazırlanmalıdır.
6- Elektrik cərəyanı vurduqda
Elektrik şokları uşaqlar və elektrik cərəyanının mövcud olduğu hər hansı bir mühit üçün təhlükə yaradır. Buna görə də məktəblərdə elektrik cərəyanı vurmasına da rast gəlmək olar. Birbaşa elektrik cərəyanı vuran uşağın həyatı təhlükəsi var. Bu vəziyyətdə xüsusilə elektrik cərəyanı hələ də davam edərsə, ‘taxta parçalar, ədyal, qulplu süpürgə’ kimi keçirici olmayan əşyalarla qəza keçirmiş uşağı insana toxunmadan elektrik cərəyanı mənbəyindən uzaqlaşdırmağa çalışmalıdır. . Elektrik kəsildikdən sonra yanmış bədən nahiyəsinə soyuq tətbiq oluna bilər. Dərhal təcili yardım çağırılmalı və ən yaxın tibb müəssisəsinə aparılmalıdır.
7- Yaralı olduqda
Məktəb və ya ev qapıları arasında barmaqların sıxılması uşaqlarda ən çox rast gəlinən qəzalardan biridir. Qırılan orqanın çox tez səhiyyə müəssisəsinə çatdırılması çox vacibdir. Müvafiq şəraitdə xəstəxanaya köçürülən orqan 6-8 saat ərzində əvvəlki vəziyyətinə qaytarıla bilər. Orqan nəm və soyuq saxlanmalı, ən təmiz parçaya bükülməli, təmiz su ilə nəmləndirilməlidir. Təmiz və perforasiya edilməmiş torbaya qoyulmalı və möhkəm bağlanmalı, sonra su və buz parçaları olan başqa torbaya və ya qaba qoyulmalıdır. Orqan heç vaxt birbaşa suya qoyulmamalı və ya buzla təmasda olmamalıdır. Dərhal təcili yardım çağırılmalıdır. Bu vaxt qanaxma birbaşa təzyiqlə dayandırılmalıdır. Birbaşa təzyiqə və ürək səviyyəsindən yuxarı qalxmasına baxmayaraq dayandırıla bilmirsə, son seçim olaraq sarğı ilə sarıya bilərsiniz.
Medianews.az