Reytinq agentlikləri hökumətlərə (yaxud iri şirkətlərə) borclarını qaytarmaq ehtimalı ilə bağlı qiymət verirlər.
Reytinq hökumətlərə beynəlxalq maliyyə bazarlarında borc götürmək üçün nə qədər baha başa gəldiyinə təsir göstərir. Nəzəri olaraq yüksək kredit reytinqi aşağı faiz dərəcəsi deməkdir (və əksinə).
Hər bir təşkilat dünya ölkələrinə xüsusi kredit reytinqi verir. Bunlar “əsas” mənasını verən “AAA”nın yuxarı işarəsindən, “defolt” mənasını verən “D”nin ən aşağı oxunmasına qədər dəyişir.
Moody’s “Böyük Britaniyanın borcunu ödəmək qabiliyyətinə dair risklərin” olduğunu bildirib, lakin reytinqini öz şkalası üzrə dördüncü ən yüksək səviyyə olan Aa3 səviyyəsində saxlayıb.
Bu arada, S&P Böyük Britaniyanın üçüncü ən yüksək reytinq səviyyəsi olan AA reytinqini saxlayıb və əvvəllər dəyişdirilmiş proqnozunu stabildən neqativə saxlayıb.
Cümə günü dərc edilən hesabatlar Böyük Britaniyanın kredit reytinqinin aşağı salındığı anlamına gəlmir, lakin mənfi proqnoz onun daha sonra aşağı salına biləcəyini göstərir. Ölkələrə verilə biləcək digər proqnozlar müsbət və ya sabitdir və istənilən proqnoz dövrü adətən 12-18 ay davam edir.
Moody’s bildirib ki, Böyük Britaniyanın iqtisadi görünüşünü dəyişdirmək qərarının arxasında iki “sürücü” var.
Birincisi, “qeyri-sabit daxili siyasi mənzərə şəraitində siyasətin qurulmasında artan gözlənilməzlikdən Böyük Britaniyanın kredit profili üçün artan risk” olduğunu söylədi.
Moody’s bildirib ki, bu, Böyük Britaniyanın “zəif artım perspektivləri və yüksək inflyasiya nəticəsində yaranan şoku idarə etmək qabiliyyətinə” meydan oxuyur.
Reytinq agentliyi hökumətin mini-büdcəsini, oradakı siyasətlərin əksəriyyətinin dəyişdirilməsini və baş nazir dəyişikliyini “əvvəlki illərdə müşahidə olunan fiskal siyasətin proqnozlaşdırıla bilənliyinin zəifləməsinin davam edən əksi” kimi qiymətləndirdiyini bildirib.
Moody’s-in qiymətləndirməsi, sentyabr ayında mini-büdcədən sonra hökumətin borclanma xərclərinin kəskin artmasından sonra gəlir ki, investorlar o zamankı kansler Kvasi Kvartenq tərəfindən hökumətin onlar üçün necə ödəyəcəyini söyləmədən böyük vergi endirimləri vədindən qorxdular.
Hazırkı kansler Ceremi Hant bazarları sakitləşdirmək üçün bazar ertəsi günü mini-büdcədən vergi endirimlərinin əksəriyyətini ləğv etdi, lakin Baş nazir Liz Trussın istefası iqtisadi siyasətlərin dayandırıldığı anlamına gəlir.
“Hökumətin bu maliyyələşdirilməmiş stimulla bağlı investorların narahatlıqlarını həll etmək üçün ilkin olaraq etibarlı bir siyasət cavabı verə bilməməsi Böyük Britaniyanın siyasət etibarını daha da zəiflətdi və bu, vergi endirimlərinin əksəriyyətini ləğv etmək üçün sonrakı qərarla tam bərpa oluna bilməyəcək” dedi Moody’s.
Moody’s, proqnozu dəyişdirmək qərarının ikinci səbəbinin “ehtimal olunan daha yüksək borclanma və daha davamlı inflyasiya riskindən Böyük Britaniyanın borc əldə edə bilməsi üçün artan risklər” olduğunu söylədi.
Xəzinədarlığın sözçüsü qlobal maliyyə bazarlarının “son həftələrdə əhəmiyyətli dəyişkənliyə məruz qaldığını” söylədi.
“Heç bir milli hökumət bunu aradan qaldıra bilməsə də, biz Böyük Britaniyada dövlət maliyyəsinin davamlılığına əmin ola bilərik”, – bəyanatda əlavə edilib.
“Britaniya iqtisadiyyatının əsas təməlləri güclü olaraq qalır, Böyük Britaniya G7-də ikinci ən aşağı xalis borcun ÜDM-ə nisbətinə malikdir və işsizlik təxminən 50 ildə ən aşağı səviyyədədir.”
Sözçü hökumətin diqqətini “iqtisadi sabitliyin və davamlı inkişafın təmin edilməsinə” yönəltdiyini bildirib.
Cümə günü dövlət borclanma xərcləri artdı, funt sterlinq isə sərmayədarların siyasi qarışıqlıqlar fonunda tutqun iqtisadi məlumatlara reaksiya verməsi nəticəsində ucuzlaşdı.
30 ildən sonra qaytarılmalı olan istiqrazlar üzrə faiz dərəcəsi və ya gəlirlilik yenidən 4%-dən yuxarı qalxaraq dövlət borclarını daha bahalaşdırdı. Mini-büdcədən sonra onlar 5,17%-ə çatmışdılar.
Bu arada, yeni beş illik sabit faizli ipoteka kreditlərinin dəyərinin əsasını təşkil edən beş ildən sonra ödənilməli olan istiqrazlar üzrə gəlirlilik 4,09%-ə yüksəlib.
Xəzinədarlıq, kanslerin iqtisadi siyasətləri ilə bağlı Büdcə Məsuliyyəti İdarəsinin tam proqnozu ilə yanaşı, oktyabrın 31-də hökumətin borcunu necə alacağını açıqlayacağını söylədi.
Nəzrin Vüsal
Medianews.az