Media
Hüquq müdafiəçisi: “Beynəlxalq təşkilatlardan aralı qaldıq və çox az qrantlar ala bildik”
Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin rolu bütün istiqamətlərdə mühümdür. İnsan haqlarından tutmuş neftçilərin, qadınların, uşaqların və əlilliyi olanların hüquqlarının müdafiəsinə, təhlil mərkəzlərinə, seçkiləri müşahidə edənlərə, dövlət qurumlarının şəffaflığını araşdıranlara qədər təşkilatlar var.
Lakin son illərdə qeyri-hökumət təşkilatlarının üzləşdiyi çətinliklər özləri tərəfindən dilə gətirilməkdədir.
Medianews.az xəbər verir ki, QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyi tərəfindən bu yöndə addımlar atılmasına baxmayaraq, xarici donorlardan qrant almaqda məhdudiyyətlər onların işini xeyli dərəcədə çətinləşdirib. Halbuki, vətəndaş cəmiyyəti ictimai nəzarətin həyata keçirilməsində ən mühüm qollardan biridir.
Yəni, media ilə qoşa addımlayan vətəndaş cəmiyyəti şəffaflığa, məmurların davranışlarına ictimai nəzarəti təmin edən əsas sütunlardan sayılır. Elə bir müddət əvvəl Prezident İlham Əliyev də yerli telekanallara müsahibəsində məmurların fəaliyyətindən danışarkən ictimai nəzarətin artırılmasının əhəmiyyətindən söz açmışdı. Lakin QHT-lər vəziyyətdən məmnun deyillər. Eyni zamanda, qanunvericiliyə edilən dəyişikliklər vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında hasar rolunu oynayır.
Bəs, bu gün hüquq-müdafiə təşkilatlarının fəaliyyətində hansı əngəllər var? QHT-lər vətəndaş cəmiyyətinin inkişafını nələrdə görür? Vaxtilə ölkəyə maliyyə göndərən xarici fondlar, beynəlxalq donorlarla bağlı açılıma getmək lazımdırmı?
Dilarə Əliyeva adına Azərbaycan Qadın Hüquqlarını Müdafiə Cəmiyyətinin sədri Novella Cəfəroğlu Medianews.az-a vətəndaş cəmiyyətinin üzləşdiyi problemləri sadalayıb. Onun sözlərinə görə, ilk növbədə pandemiya QHT-ləri regionlardan ayırıb və bölgələrdə vətəndaşlarla görüşmək imkanları məhdudlaşıb.
Hüquq müdafiəçisi bunu təbii fəlakət adlandırır və hesab edir ki, ilk çətinlik buradan başlayır.
N.Cəfəroğlunun sözlərinə görə, digər məhdudiyyət 2014-cü ildə QHT-lər haqda qanuna edilən dəyişikliklərdən sonra yaranmaqdadır:
“Qanun qəbul edildikdən sonra beynəlxalq təşkilatlardan aralı qaldıq və çox az qrantlar ala bildik. Bilmirəm kimlər bu əsassız fikri ortaya atdılar ki, guya ayrılan vəsaitlər inqilab etməyə hesablanıb. Bizə belə söz deyən olmayıb. Biz qadın hüquqları, erkən nikahlar, qadına şiddət mövzusunda xarici donorlardan maliyyə alırdıq, görüşlər keçirirdik, maarifləndirici addımlar atırdıq. Ona görə, hazırda ölkədə 4000- ə yaxın qeyri-hökumət təşkilatı var, onlardan az qismi fəaliyyət göstərə bilirlər”.
Hüquq müdafiəçisi təşkilatların vətəndaş cəmiyyəti içində olmamasının ciddi problemlər yaratdığını düşünür: “Müharibə dövründə intensiv işlədik. Ancaq postmüharibə zamanı da zəfərin nəfəsini saxlamaq üçün QHT-lərin fəal işləməsi vacibdir. Çünki qiymət artımı, sosial şəraitin çətinləşməsi əhalidə narazılıq yaradır, belə məqamda vətəndaş cəmiyyətinə ehtiyac var ki, insanlarla söhbətləşsinlər. Biz dövlətçiliyi qorumalıyıq, qələbənin ləzzətini saxlamalıyıq”.
N.Cəfəroğlunun fikrincə, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı üçün yeni imkanlar yaradılmalıdır: “Misal üçün Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyevin rəhbərliyi ilə səfirlər işğaldan azad edilən ərazilərə aparıldı, onlar erməni vandalizminə şahid oldular, bütün dünyaya işğalçıların mahiyyəti çatdırıldı, bir sözlə, çox düzgün təşəbbüs idi. Amma ABŞ, Fransa, Almaniya kimi ölkələrin səfirləri getmədilər. Guya təhlükəsizliklə əlaqələndirdilər, əslində, siyasi qərar idi. Sadəcə, bu cür məsələlərdə, onların səfərlərinin təşkili üçün danışıqlarda da vətəndaş cəmiyyəti rol oynamalıydı. Bütün bunlar vətəndaş cəmiyyətinin əlində olmalıdır, hökumətin yox. İndi QHT-lərlə Dövlət Dəstəyi Agentliyi işləməyə başlayıb, xoşumuza gələn addımlar var. Amma vətəndaş cəmiyyətinin çiyninə çox iş düşür, ona görə güclü dəstək olmalıdır”.
Qeyd edək ki, QHT-lər haqqında qanuna 2014-cü ildə edilən dəyişiklərə görə, yerli və xarici dövlətlərin qeyri-hökümət təşkilatının filial və nümayəndəlikləri, qəbul etdikləri ianələrin məbləği və ianəni vermiş şəxs barədə məlumatları aidiyyatı üzrə icra hakimiyyəti orqanına təqdim etməlidir.
Yəni Azərbaycandakı QHT-lərə qrant ayıran xarici donor təşkilatı öncədən Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçməlidir. Bundan başqa barəsində məlumat təqdim edilməmiş qrantlar üzrə bank əməliyyatları qadağandır.
Xarici donor təşkilatı ilə yerli QHT arasında imzalanmış müqavilə Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilməlidir. Müqavilə olmadan işləyən yerli QHT-lər İnzibati Xətalar Məcəlləsinə uyğun məsuliyyət daşıyacaq.
“Qrant haqqında” qanuna edilən dəyişiklərə görə, xarici hüquqi şəxslərin Azərbaycanda qeydiyyata alınmış filial və nümayəndəlikləri yerli QHT-lərə qrant ayırmaq hüququnu müvafiq icra hakimiyyəti orqanından maliyyə-iqtisadi məqsədə müvafiqliyinə dair rəy almalı olacaqlar. Yalnız bundan sonra onlar yerli qeyri-hökümət təşkilatlarına qrant ayıra bilərlər.
Roman Nəsirov
Medianews.az
Məqalə Medianın İnkişafı Agentliyinin onlayn media subyektlərinə (veb-saytlara) maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.
İstiqamət: Vətəndaş cəmiyyəti, hüquqi dövlət quruculuğu
